Хятад, Монгол, Манж хэлний нугөлдайн эх бичгийн судалгаа гурван ботиор хэвлэгдлээ
МУИС-ийн ШУС-ийн ХУС-ын Монгол хэл, хэл шинжлэлийн тэнхимд хэрэгжсэн ШУТС-ийн суурь судалгааны “Зүүн Ази дахь хэл соёлын харилцаа (хятад, монгол, манж, солонгос хэлээрх ‘нугөлдай (lao qida)’-н эх бичгийн судалгаа)” төсөл амжилттай хэрэгжиж үр дүнгээ танилцууллаа. Төслийн хүрээнд “Хятад хэлний нугөлдай”, “Монгол хэлний нугөлдай”, “Манж хэлний нугөлдай” хэмээх гурван ном хэвлэгдэн гарлаа.
Тус төслийг Монгол хэл, хэл шинжлэлийн тэнхимийн багш, доктор, профессор Т.Отгонтуул удирдаж, төслийн зөвлөхөөр профессор Л.Маналжав, төслийн судлаачаар МУИС-ийн багш доктор М.Баярсайхан, доктор М.Жавхлан, доктор Жү Сүхёнь, докторант Квон Сонхүнь, Э.Жаргалмаа, МУБИС-ийн доктор, профессор Г.Цогзолмаа нар хамтран ажиллажээ.
Нугөлдай буюу Лао чида /lao qida/ нь 13-14 зуунд зохиогдсон боловч, 17 дугаар зууны үед Солонгосын Саёгвон (Судар бичгийн хүрээлэн)-оос эрхлэн гаргасан хувилбараар өнөө үед уламжлан ирсэн, солонгос хүнд хятад, монгол, манж зэрэг харь хэлийг сургахад зориулсан жишиг сургалтын хэрэглэгдэхүүн, нөгөө талаас аян замын тэмдэглэл шинжтэй өвөрмөц утга зохиол юм. Тухайн үеийн амьд ярианы хэлний бүтэц, өдөр тутмын амьдралын хэлний хэв шинжийг таних боломжтой учир нийгэм хэлшинжлэлийн талаас ч судлах чухал сурвалж болох юм. Мөн “Нугөлдай” нь удаан хугацааг дамнан янз бүрийн хэлээр орчуулагдсан учраас тэдгээр хэлний түүхэн судлалд чухал хэрэглэгдэхүүн болох төдийгүй солонгос, хятад, монгол, манж зэрэг алтай хэлний харьцуулсан судлалд чухал шаардлагатай эх хэрэглэгдэхүүн юм. “Монгол хэлний нугөлдай” нь монгол хэлний сургалтын бодит шаардлагад нийцүүлэн ярианы болон бичгийн хэлний ялгааг аль алийг нь гаргахын тулд тэр үед нийтлэг хэрэглэгддэг байсан монгол хэлийг гол болгон тусгасан гэж үзэх үндэстэй. Нөгөө талаар монгол хүмүүсийн бодит авиа дуудлагад үндэслэсэн монгол бичгийн тэмдэглэгээ ба түүнийг дахин солонгос дуудлагаар хадмаллан бичсэн учраас 17, 18-р зууны монгол хэлний авианы онцлогийг ухахад ихээхэн тус болох сурвалж бичиг юм.
